Over de Haagse Toren
Historische Haagse Hoogbouw
“Ouwe Haagse Toren
Die mij toeriep “Wellekom!”,
Als ik kwam, na lange jaren,
Uit een vreemde streek weerom.
Jij wees altijd naar het hoogste,
Bleef getrouw bij vreugd’ en smart;
Daarom blijf ik jou bewaren
Als symbool voor ’t nageslacht
‘k Zie je spits in tere lijnen
Als een kantwerk in de zon,
En het is alsof mijn oren
Weer de klokken kunnen horen
Van je mooie carillon”
Al 600 jaar maakt De Haagse Toren deel uit van de Haagse skyline. Tussen de oprukkende moderne Haagse hoogbouw blijft de middeleeuwse toren met zijn markante zeshoekige gevel een icoon, dat in zijn bestaan al veel heeft betekend voor de stad.
Avant La Lettre
Al vóór de bouw van de toren werd al gesproken van het luiden van de klokken. Die waren ongetwijfeld opgehangen in een houten klokkenstoel naast de kerk. In 1421 begonnen de bewoners van het dorp Die Haghe met het bouwen van ‘hun’ toren, en in 1424 was er dan voor het eerst sprake van een echte Haagse Toren.
In 1539 sloeg het noodlot toe en brandden toren en kerk af door blikseminslag. In 1542 werd de toren herbouwd met inkomsten uit donaties en belastinggeld (ook de accijnzen op bier werden ervoor verhoogd!)
De Torenwacht
Hoewel gebouwd als kerktoren, is duidelijk dat de waarde van de toren voor de stad veel breder was. Bijvoorbeeld als uitkijkpost om te waken voor brand en aanvallers (voor een belangrijke stad als Den Haag is het best gek dat er nooit stadsmuren zijn geweest!). Het was ook een tijdsaanduider toen nog maar weinigen horloges hadden. En ook voor de schepen op zee was de toren handig als oriëntatiepunt.
De Haagse Toren is dus al eeuwenlang een gebouw in functie van de stad. Hoewel fysiek onlosmakelijk verbonden met de Grote Kerk, is De Haagse Toren organisatorisch ervan gescheiden. De Haagse Toren is eigendom van de Gemeente Den Haag, en de Grote Kerk is eigendom van de Protestantse Gemeente. De diverse rol van de toren in de stad uit zich in twee functies: die van torenwachter en stadsbeiaardier.
Torenwachter
Al sinds de bouw van de toren had Den Haag (net als andere plaatsen) torenwachters in dienst. Hun taak was om ’s nachts de wacht op de toren te houden en de klok te kleppen zodra ze ergens brand ontdekten. Brand kon vroeger hele steden in de as leggen, vanwege de houtbouw en de gebrekkige brandbestrijding.
Echter, zolang alles goed ging, was Torenwachter een vrij saaie baan. Daarom viel menig torenwachter wel eens in slaap. De gemeente bedacht daarop een vrij creatieve maatregel. Welke? Kom het ontdekken tijdens een tour!
De Torenwachters werden in 1864 uit hun functie ontheven vanwege de opkomst van telefonische brandmelding. Tijdens elke rondleiding bewijzen we een eer aan de torenwachters en hun werk om de stad te beschermen.
Stadsbeiaardier
Drie keer per week, op de Haagse marktdagen, hoor je een uur lang muziek uit de toren komen.
Het carillon wordt bespeeld een gemeenteambtenaar met de bijzondere functie “stadsbeiaardier”. De stadsbeiaardier versiert de tijd met muziek, al sinds de toren er staat. Vroeger was het aan de beiaardier om het carillon te bespelen bij kerkdiensten en bijzondere gebeurtenissen zoals huwelijken of feestdagen.
De stadsbeiaardier laat het carillon nu op vaste dagen klinken met muziek van alle tijden. Daarbij speelt hij vaak letterlijk in op actuele gebeurtenissen.
Onze stadsbeiaardier is Gijsbert Kok. Je hoort hem aan het werk op maandag, woensdag en vrijdag van 12:00 tot 13:00.
Wist je dat je tijdens een tour ook verzoeknummertjes kan aanvragen bij de stadsbeiaardier?
Wanneer Gijsbert er niet is, hoor je alsnog elk kwartier een melodietje uit de toren komen. Dit is afkomstig van de mechanische speeltrommel uit 1689, die tijdens een tour aan het werk te zien is.
Een Toren Met Toekomst
In 2024 bestaat De Haagse Toren 600 jaar.
Het is daarmee één van de oudste gebouwen van Den Haag. Hoewel je er geen torenwachters meer zal vinden, bevindt de toren zich nog altijd in het fysieke en symbolische middelpunt van de stad.
Wie heeft zich niet verzucht na een blik op zijn wijzerplaten, nippend aan een laatste drankje op de Grote Markt?
Ga Den Haag zorgt dat het verhaal van deze markante toren verteld blijft en laat elk jaar duizenden bezoekers genieten van het waanzinnige uitzicht op de buitenomloop. En met de wind in de rug, zoals de ooievaar op de top, bouwen we verder aan de toekomst van dit stuk Haagse historie.
